ปลาเน่ากับเจ้าที่ : บุญทม วันสูง
๑
แดดร้อนเปรี้ยง หญิงสาวผู้ขี่มอเตอร์ไซค์รีบปรี่เข้ามาหาผม ในกระจาดที่หล่อนหิ้วมานั้น มีปลาอินทรีแดดเดียวอยู่ห้าหกตัว น้ำเสียงเว้าวอนบอกว่าเป็นปลาชุดสุดท้ายแล้ว ช่วยซื้อหน่อย ปลาตัวโตถูกแล่บั้งตากแดดมาอย่างดี ผมบอกหล่อนว่ายังไมได้กลับวันนี้ ต้องอยู่อีกสองวัน ยังไม่อยากซื้อตอนนี้ กลัวว่าซื้อไปจะเน่า หล่อนรับรองอย่างขันแข็ง มันตากแดดและแช่เกลือมาเรียบร้อย อีกแค่สองวัน ไม่มีทางเน่าอย่างแน่นอน พร้อมกับลดราคาลงมาอีกเป็น ๗ ตัวสองร้อยบาท แถมปลาอะไรไม่รู้แดดเดียวอีกสองตัว ด้วยความใจอ่อนของผมนั่นแหละ รับของแล้ว แม่ค้าอีกสองเจ้ารีบปรี่มาทางผม ราวกับขอทานที่แม่สาย
ผมหิ้วปลาพะรุงพะรังขึ้นรถ หมดเงินไปสี่ร้อยบาท
๒
จุดธูปบนบานเจ้าที่ในโรงเรียน ขอให้การทัศนศึกษาครั้งนี้ปลอดภัยทั้งขาไปและขากลับ อย่าให้มีภยันตรายใดๆ ถ้าเดินทางกลับมาถึงโรงเรียนแล้ว ผมซึ่งมีหน้าที่เป็นฝ่ายพิธีกรรมก็จะได้นำเหล้าไหไก่คู่ พร้อมด้วยน้ำเหลืองน้ำแดงมาแก้บนเหมือนทุกครั้ง ก่อนจะปักธูปลงกระถาง ผมบอกกับเจ้าที่ว่า อย่าลืมให้โชคให้ลาภกับผมด้ว
๓
คนขับรถประกาศออกลำโพงให้กับผู้โดยสาร หลังจากที่เราออกจากตลาดแห่งนั้นไม่นานนัก เขาบอกว่าตลาดแห่งนี้สินค้าราคาค่อนข้างแพงกว่าที่อื่น (ผมนึกสงสัยว่าถ้าราคาแพงกว่าที่อื่นแล้วพาเรามาแวะทำไม) นอกจากนั้น สินค้าที่ไม่ควรซื้อเป็นอย่างยิ่งก็คือปลาแดดเดียวทั้งหลาย ร้อยทั้งร้อยที่ซื้อสินค้าประเภทนี้ เมื่อเดินทางกลับถึงเชียงรายจะเน่าอย่างแน่นอน (ตายล่ะ แล้วที่ซื้อมาข้างล่างนั่นล่ะ) เขายังบอกอีกว่าวันสุดท้ายก่อนที่เราจะกลับ จะพาไปแวะที่ตลาดอีกแห่งหนึ่ง ราคาถูกกว่านี้ สินค้ามีคุณภาพกว่านี้ เขาเน้นย้ำอีกครั้งว่า สิ่งที่ควรจะระมัดระวังเป็นอย่างยิ่ง อีกอย่างก็คือ มาตรฐานของชั่ง บางร้านค้านั้น หนึ่งกิโลกรัมมีแปดขีดก็มี เพราะอย่างนั้นจึงควรสังเกตให้ดี
หน้าผมร้อนผ่าว รู้สึกว่าตัวเองโง่อย่างไรก็ไม่รู้
๔
นั่งมองดูนักเรียนเล่นน้ำทะเลด้วยความสุข ส่วนใหญ่นี่เป็นครั้งแรกในชีวิตที่พวกเขาได้มาเห็นทะเล เด็กนักเรียนบนดอยได้มาทัศนศึกษาในภาคตะวันออก ก่อนที่จะจบในระดับประถมศึกษาปีที่หก เสียงหัวเราะเฮฮาดังก้องไปทั่วหาด ครู่หนึ่งมีครูสี่ห้าคนและผู้อำนวยการพากันขึ้นบานาน่าโบ๊ท เรือลากกล้วยออกไปนอกฝั่ง โค้งแล้วเทผู้โดยสารทิ้ง เสียงกรีดร้องด้วยความสุข ผมออกไปเดินเล่น เหลือบไปมองนักเรียนเป็นระยะ น้ำไม่ลึก และคลื่นก็ไม่แรงมากนัก เสียงเตือนนักเรียนว่าอย่าออกไปไกล ไม่มีอะไรน่าเป็นห่วง ลมทะเลเย็นและสาวๆ แถวนั้นก็น่ามองเป็นอย่างยิ่ง
เรือลากบานาน่าโบ๊ทกลับมาเข้าฝั่ง ผู้คนเข้าไปมุงดูบรรดาครูและผู้อำนวยการที่กุมขากุมน่องของตัวเอง เดินกะโผลกกะเผลก เข้าไปใกล้จึงได้รู้ว่าพวกเขาถูกแมงกะพรุนแผลแดงแสบร้อน ผมนึกไปถึงคำบนบานบอกกล่าวเจ้าที่ ขอให้การเดินทางในครั้งนี้ปลอดภัย อย่าได้มีอันตรายใด ๆ เลย
๕
แดดสายสาดมาหน้าโรงเรียน ผมถือถาดที่มีไก่ต้มสองตัว พร้อมกับเหล้าแดง น้ำเขียว น้ำส้ม และน้ำแดง มีข้าวสวยและผลไม้อีกอย่างละนิดอย่างละหน่อย บอกกล่าวสื่อสารกับสิ่งไร้ตัวตนว่า บัดนี้คณะครูและนักเรียนได้เดินทางกลับมาถึงโรงเรียนอย่างปลอดภัยแล้ว ขอให้เจ้าที่มารับของเซ่นด้วย นึกไปถึงหน้าแม่ค้าปลาเน่าที่ส่งกลิ่นฟุ้งเต็มรถ และผมก็เอาไปทิ้งในที่สุด นึกไปถึงแมงกะพรุนที่เล่นงานบรรดาครู ผู้อำนวยการ ผมบอกกับพวกเขาว่าเจ้าที่คงช่วยไม่ได้ เพราะอำนาจของท่านครอบคลุมแค่ผืนดิน บริเวณที่โดนแมงกะพรุนนั้นมันอยู่ในทะเล เจ้าที่จึงไม่สามารถปกป้องได้ จุดธูปและปล่อยให้มันไหม้เกือบจะครึ่งดอก สายเข้าไปทุกที ผมยังไม่ได้กินข้าว ก่อนจะปักธูปลงในกระถาง ปักลงในไก่ต้ม มองดูธูปที่ไหม้เกือบจะหมดดอกด้วยความรวดเร็ว นึกไปถึงอีกไม่กี่นาทีที่ผมจะฉีกไก่กิน
กลืนน้ำลายลงคอดังเอื๊อก